27 maart 2025
Van 12 april 2025 tot 15 juni 2025 in het Groninger Museum.
Begin 1941 las de Groningse drukker en kunstenaar H.N. Werkman Die Legende des Baalschem van Martin Buber, over de achttiende-eeuwse Poolse Joodse leraar Yisroel ben Eliezer, bijgenaamd de Baal Shem Tov. Werkman was er diep van onder de indruk.
In korte tijd maakte hij met sjablonen, drukinkt en ander materiaal uit zijn drukkerij twintig composities geïnspireerd door deze wonderlijke verhalen. Zo overwon hij de blokkade die hij sinds het begin van de Duitse bezetting had gevoeld.
In 1942 en 1943 drukte Werkman deze prenten in oplagen van twintig exemplaren, verdeeld in twee ‘suites’, zoals hij de twee series noemde. Ze verschenen in een bijpassende portefeuille met een tekstboek, waarin bij elke prent een fragment van Bubers verhaal was opgenomen, met een toelichting van August Henkels. Henkels was predikant en een van de redacteuren van clandestiene uitgeverij De Blauwe Schuit, waarvoor Werkman tussen 1941 en 1944 in totaal veertig uitgaven verzorgde.
De teksten in deze reeks uitgaven hebben meestal niet direct betrekking op de oorlogssituatie, maar voor de goede verstaander verwijzen ze er wel naar. Met geuzenliederen, psalmen maar ook moderne verhalen en poëzie wilde de uitgeverij het publiek een hart onder de riem steken. Dat lukte, mede dankzij de kleurige illustraties van Werkman. Ook de Chassidische legenden verschenen als uitgaven van De Blauwe Schuit. Ze werden meteen een gewild verzamelobject en horen nu tot Werkmans bekendste en meest geliefde werk.
Het Groninger Museum is al sinds de jaren vijftig in het bezit van beide suites. Ze zijn inmiddels zo vaak getoond dat ze erg kwetsbaar zijn geworden. Ter gelegenheid van de viering van 80 jaar vrijheid zijn ze dit voorjaar weer te zien in onze tentoonstelling Behind the Scenes.
Waar?
Tentoonstelling: H.N. Werkman en de Chassidische legenden
Museumeiland 1, 9711 ME Groningen